De negen meest voorkomende oorzaken van gevoelige tanden
Hoe komt het dat mijn tanden zo gevoelig en pijnlijk zijn? Pijn in je gebit kan allerlei oorzaken hebben. Om de oorzaak van de pijn te achterhalen en te verhelpen is het aan te raden om een tandarts of mondhygiënist te bezoeken.
Dat spreekt voor zich als je gloeiende kiespijn hebt, maar met gevoelige tanden gaan mensen doorgaans niet naar de tandarts.
Gevoelige tanden is een relatief onschuldige klacht, die zich kenmerkt door een plotselinge pijnscheut als reactie op het eten of drinken van iets kouds, warms, zoets of zuur. Zelfs het inademen van koude lucht of een drukverschil kan gevoelige tanden prikkelen en zorgen voor plotselinge pijn in de tanden.
Pijnlijke tanden
Hoewel relatief onschuldig en van korte duur, kunnen je tanden zo gevoelig zijn, dat je beter van pijnlijke tanden kunt spreken. Dat is niet zo vreemd, want de pijnscheut dringt tot diep in de wortels van je tanden door. Lees hieronder waarom dat zo aanvoelt.
Let op: als er maar één enkele tand of kies blijvend pijn doet, kan er sprake zijn van een diepere en ernstigere oorzaak, zoals een wortelontsteking of een gebroken of uitgevallen vulling. Ook overbelasting door tandenknarsen kan leiden tot gevoeligheid of pijn in het gebit.
1. Blootliggend tandbeen
Verreweg de belangrijkste oorzaak van gevoelige tanden, voor zover er geen diepere, ernstigere oorzaak voor de pijn is, is dat het tandbeen (dentine) bloot komt te liggen. In tegenstelling tot tandglazuur is het tandbeen daarbinnen niet zo hard. Het is hoofdzakelijk opgebouwd uit bindweefsel en heeft een zachte structuur.
Tandbeen bevat kleine kanaaltjes (tubuli), die in verbinding staan met de zenuw van de tand of kies. Deze kanaaltjes zijn gewoonlijk bedekt door een beschermende smeerlaag, maar als deze smeerlaag verdwijnt liggen de kanaaltjes open. Door de verbinding met de zenuw kunnen open kanaaltjes zorgen voor gevoeligheid.
Vreemd genoeg zorgen niet alle open kanaaltjes voor gevoeligheid. Dat verschilt van persoon tot persoon. Vrouwen lijken vaker dan mannen last te hebben van gevoelige tanden en ze krijgen hier ook al op jongere leeftijd mee te maken. Hoe dan ook heeft de één er meer last van dan de ander. Deels heeft dat te maken met het feit dat niet iedereen even veel en even wijde kanaaltjes in het tandbeen heeft. Gevoelige tanden of kiezen blijken meer en ook wijdere tubuli te hebben dan niet gevoelige tanden. Maar ook per persoon kan de gevoeligheid van tanden en kiezen van moment tot moment wisselen.
Waarschijnlijk wordt de gevoeligheid of pijn in de tanden veroorzaakt door een drukverschil in de tubuli. Die zijn namelijk gevuld met een vloeistof, die in beweging komt door het eten of drinken van koude, warme, zure of zoete etenswaren of dranken. De bewegende vloeistof zou vervolgens tegen de zenuw gaan drukken. Als de zenuw wordt geprikkeld geeft dat een onaangename sensatie of een plotselinge, scherpe pijnscheut die voor je gevoel tot diep in de wortels van de tanden doordringt.
Hoe kom je aan blootliggend tandbeen?
De twee belangrijkste oorzaken voor blootliggend tandbeen zijn teruggetrokken tandvlees en
tanderosie. Beide oorzaken worden op hun beurt beïnvloed door tal van factoren zoals verkeerd
tanden poetsen, schurende tandpasta, mondwater met zure ingrediënten, tanden-bleekproducten of slijtage van het gebit door tandenknarsen of kaakklemmen.
Een tandheelkundige behandeling of gebitsreiniging kan tijdelijk het beschermende smeerlaagje over het tandbeen verwijderen. Tenslotte kunnen stress en spanningen leiden tot gevoelige tanden, omdat stress je weerstand vermindert.
2. Teruggetrokken tandvlees
Teruggetrokken tandvlees heeft op z’n beurt ook weer een aantal oorzaken. Als je ouder wordt, heeft tandvlees de neiging om zich terug te trekken waarbij vooral de tandhalzen, de aansluiting met de boven- en onderkanten van tanden en kiezen, bloot komen te liggen. Uiteraard leidt dit tot gevoelige tandhalzen. Waarom het tandvlees zich terugtrekt bij het klimmen der jaren is nog niet helemaal opgehelderd. Waarschijnlijk zijn er meerdere factoren van invloed, die elkaar versterken naarmate we ouder worden.
Terugtrekkend tandvlees kan wijzen op infecties in de mond, dus het is belangrijk om hiermee naar de tandarts te gaan. Die kan het tandvlees controleren en zonodig behandelen. Een aandoening als diabetes, waardoor je gevoeliger bent voor ontstekingen, heeft bijvoorbeeld de neiging om het terugtrekken van het tandvlees aan de tandhalzen te bevorderen.
3. Tanderosie
Tandglazuur is het hardste weefsel in ons lichaam, maar toch is het niet onaantastbaar. Zuur voedsel en zure dranken kunnen de mineralen in het tandglazuur beetje bij beetje oplossen. Het tandbeen komt in dit geval niet bloot te liggen bij de aansluiting met het tandvlees, maar voor de hele tand of kies wordt op den duur het glazuurlaagje dunner.
Vooral de voortanden hebben daarvan te lijden. In een vergevorderd stadium van tanderosie kunnen die korter, dunner en doorschijnend worden. Lees hier meer over tanderosie en hoe je het kunt voorkomen.
4. Te hard je tanden poetsen
In het verleden meende men, dat terugtrekkend tandvlees werd veroorzaakt door te hard te poetsen of poetsen met een harde tandenborstel. Tegenwoordig is men daar, op basis van laboratoriumonderzoek, niet meer zo zeker van. Bij normaal poetsen wordt de smeerlaag van het tandbeen niet snel weggepoetst.
Als je echter poetst met een sterk abrasieve (schurende) tandpasta, bijvoorbeeld om je tanden witter te maken, dan draagt dat wel bij tot slijtage en dus gevoelige tanden.
Slijtage van het tandglazuur wordt meestal niet door één, maar door een combinatie van factoren veroorzaakt. Vooral de combinatie van tanderosie en abrasie (schuren) hebben samen een grote invloed op de gevoeligheid van de tanden. Een veel voorkomend voorbeeld daarvan is het tandenpoetsen direct nadat je zure voedingsmiddelen of dranken in je mond hebt gehad.
5. Slijtage door tandenknarsen en kaakklemmen
Tandenknarsen en kaakklemmen, samen bruxisme genaamd, kan het gebit enorme schade toebrengen. Door de kracht die uitgeoefend wordt kan het glazuur van de tanden en kiezen afslijten, wat ze gevoelig maakt. Behalve voor je gebit heeft bruxisme nog tal van andere nadelige gevolgen voor je gezondheid. Als dit de oorzaak is voor jouw gevoelige of pijnlijke tanden, dan is het belangrijk dat je hier aandacht aan besteed. Hier kun je meer lezen over tandenknarsen en kaakklemmen.
6. Mondwater met zure of bijtende ingrediënten
Als je je adem fris houdt met mondwater, is het heel belangrijk dat je daar geen mondspoelmiddel met agressieve ingrediënten voor gebruikt. Met name zure bestanddelen kunnen leiden tot gevoelige tanden.
Als je al gevoelige of pijnlijke tanden hebt is dat natuurlijk helemaal onwenselijk. Zoek naar een mild mondwater met zo veel mogelijk natuurlijke ingrediënten om je gebit geen schade toe te brengen. We hebben er hier een aantal voor je getest en op een rijtje gezet.
7. Bleekproducten of blekende tandpasta
Een stralend wit gebit zoals je in de reclame ziet is natuurlijk prachtig. Maar veel bleekproducten en blekende tandpasta bevatten peroxide, waar veel mensen gevoelige tanden van krijgen.
Dit is meestal tijdelijk, als je stopt met het gebruiken van mondverzorgings-producten met dit agressieve bestanddeel verdwijnt de gevoeligheid vanzelf. Als je toch je tanden wilt bleken kun je kiezen voor tandpasta met natuurlijke ingrediënten.
Kokosolie kan er ook voor zorgen dat je tanden witter worden en heeft daarnaast nog allerlei andere gunstige effecten, zonder je gebit of je tandvlees te schaden.
8. Tandheelkundige behandeling of gebitsreiniging door de mondhygiënist
Je gebit onderhouden door regelmatig de tandarts of mondhygiënist te bezoeken is natuurlijk een goede zaak, maar deze kunnen soms karweitjes aan je gebit verrichten die voor gevoeligheid van de tanden zorgen. Het gebit reinigen en polijsten bijvoorbeeld kan zorgen voor een tijdelijke gevoeligheid van het gehele gebit.
Als er kronen worden vervangen of tanden gerestaureerd kan dat leiden tot plaatselijke gevoeligheid. De napijn na tandheelkundige ingrepen, zoals een kies trekken of een kroon plaatsen, of gevoeligheid na een gebitsreiniging is heel normaal. Als het goed is deze gevoeligheid of pijn slechts tijdelijk. Als het te lang duurt, neem dan contact op met je tandarts of mondhygiënist.
9. Stress
Behalve bovengenoemde oorzaken die direct in het gebit gelegen zijn, kunnen je tanden ook van stress en spanningen gevoelig of pijnlijk worden.
Stress zorgt voor afgifte van de hormonen adrenaline en noradrenaline in het lichaam, dat daarmee wordt voorbereid om te vechten of te vluchten. Dit versnelt de hartslag en doet de bloeddruk stijgen, vertraagt de spijsvertering en het hormoon cortisol zorgt voor meer energie.
Tegenwoordig hoeven we nog maar zelden te vechten of te vluchten, met het gevolg dat het stressniveau in het lichaam continue verhoogd blijft. Dat leidt tot lichamelijke en geestelijke klachten als slaapproblemen, concentratie-verlies en depressie. Het kan ook tot gevoelige of pijnlijke tanden leiden omdat de weerstand vermindert. Dat geldt ook voor tand- en kiespijn, die wordt veroorzaakt door ernstigere problemen zoals wortelkanaal-ontstekingen.
Tandenknarsen en kaakklemmen, doorgaans ook hoofdzakelijk veroorzaakt door stress en spanningen, staat garant voor slijtage van het tandglazuur en kan daarmee ook leiden tot blootliggend tandbeen.
Wat te doen tegen gevoelige of pijnlijke tanden?
Om te beginnen zijn er dingen die je kunt doen om tanderosie te voorkomen of te beperken, zoals je voedingspatroon aanpassen. Kort gezegd gaat het er dan om om zure voedingsmiddelen zoveel mogelijk te vermijden.
Om terugtrekkend tandvlees zo veel mogelijk te voorkomen of af te remmen is natuurlijk een goede mondhygiëne noodzakelijk.
Dan zijn er nog extra maatregelen die je kunt nemen als je last hebt van de plotselinge pijn in je tanden, zoals je tanden poetsen met een speciale tandpasta voor gevoelige tanden en je tanden niet direct poetsen nadat je gegeten of iets gedronken hebt, met name zure voedingsmiddelen.
Mensen met gevoelige of pijnlijke tanden gaan daar niet zo snel mee naar de tandarts, maar deze kan je wel degelijk helpen bij deze klachten.
Lees ook: Wat te doen tegen gevoelige tanden
