Niemand juicht als hij een gaatje heeft. Zeker niet als er ineens heel veel gaatjes zijn. Het is al helemaal niet leuk als deze gaatjes ook nog allemaal gevuld moeten worden. Waar komt zo’n reeks van gaatjes zo plotseling vandaan? Wat kan je er tegen doen?
Zit het in de genen?
Niet iedereen is even gevoelig voor het krijgen van gaatjes. Het is heel oneerlijk verdeeld. Sommige mensen krijgen totaal geen gaatjes en anderen hebben er een hele rits. Veel mensen zeggen me dat ze gewoon een zwak gebit hebben. “Dat zit in de familie.”, vertellen ze me. Waarmee ze me proberen uit te leggen dat ze nu eenmaal erfelijk belast zijn en er helemaal niks aan kunnen doen. Voor een gedeelte hebben ze gelijk. Het tandmateriaal kan van slechtere kwaliteit zijn maar of dit werkelijk erfelijk is, weten we eigenlijk niet zo goed. Bovendien hebben de mensen met vele gaatjes vaak geen glazuurafwijking.
Voorspeller
Het wel of niet krijgen van gaatjes in het melkgebit is een hele goede voorspeller voor het krijgen van gaatjes in het blijvende gebit. Een goede start is dus van wezenlijk belang. In de mondzorg zetten we daarom steeds vaker in op het kindergebit. We willen bij doorbraak van de tanden eigenlijk al betrokken worden. Hoe vroeger en hoe vaker iemand bij ons langs komt, hoe voorspelbaarder het gebit voor ons wordt. We kunnen gaatjes zien aankomen voordat we moeten boren en zo kunnen we dus preventief ingrijpen.
Nooit een gaatje
Soms lijkt het wel alsof iemand echt geen gaatjes kan krijgen. Het gebit blijft dan al jaren gaaf. Dit zijn vaak de mensen die wel een goede start hebben mogen meemaken, vanaf het begin met fluoride tandpasta hebben gepoetst en een gezond eetpatroon hebben. Zij hoeven meestal niet zo vaak meer op controle te komen. Daar schuilt natuurlijk een gevaar in. Want als er toch iets verandert, heeft je tandarts of mondhygiënist het eigenlijk te laat door.
Waardoor krijg je plotseling gaatjes?
Wat kan er dan veranderen waardoor je plotseling veel gaatjes hebt? Gaatjes ontstaan door ongezond gedrag. Ongezond gedrag ontstaat vaak bij een verandering in je leven. Dat kan al heel pril in je leven zijn, bijvoorbeeld als er naast de borstvoeding ook bijgevoed gaat worden. Of als je als kleine meid of jongen moeite krijgt met doorslapen en je ouder(s) er achter komen dat het met een flesje in bed een stuk rustiger is. Maar dat kan ook zijn als je opgroeit en er plotseling kiezen in je mond erbij komen die niemand zo snel in de gaten hadden. Dit zijn vaak ook precies de momenten dat ouder(s) hun kinderen een beetje zelfstandigheid geven en niet meer (zo vaak) napoetsen.
Voorgezet onderwijs
Nog een beetje later in je leven is er een hele grote sprong. De sprong naar het voortgezet onderwijs. Er verandert dan ontzettend veel aan jou, aan je lichaam en aan je ontwikkeling. Een tiener kan ineens acuut een soort van dement worden. Tandenpoetsen? Wat was dat ook alweer? En waarom zou je? Daar wordt je toch ontzettend moe van? Bovendien moet die tas nog inpakt, de haren worden perfect in model gebracht (dat dan wel weer), deodorant wordt vrolijk in het rondte gespoten en met een beetje geluk worden er nog boterhammen gesmeerd. Maar tandenpoetsen is ineens totaal oninteressant geworden. Bovendien heeft een tiener grote honger. Honger, honger en nog eens honger. Het is die tijd dat ouder(s) hun reep chocola in de groentenla bewaren want daar kijkt hij of zij vast niet.
Studietijd
Een andere sprong is de volwassenheid in. Of nou ja…volwassen…daar kun je je vraagtekens bijzetten. Zulke hele gezonde beslissingen worden er over het algemeen niet gemaakt als je 18 jaar wordt. Je mag bovendien legaal aan de alcohol en nee, dit ontsmet helaas je mond niet. De snackbar op de hoek weet al precies wat je wilt bestellen en cola is een prima ontbijt. Als er nog niet geëxperimenteerd werd dan wordt dan nu wel gedaan. In deze leeftijd kom je los van je ouder(s) en dus wordt de grens flink opgezocht. Een bezoekje aan de tandarts is nu veel te braaf en saai. Bovendien zit het niet meer in de basisverzekering en dus totaal oninteressant. Jammer, want precies op dit moment ontstaan er vaak enorm veel gaatjes.
Maak een afspraak bij elke verandering
Zo gaat het eigenlijk steeds maar door. Elke levensfase, elke verandering, heeft invloed op wat je eet en op hoe je jezelf verzorgd. Een drukke baan, kinderen krijgen, het overlijden van familie en vrienden, een scheiding…ga zo maar door. Allemaal momenten waarop je juist niet in die tandartsstoel zou willen gaan liggen. Juist omdat je zo druk bent of geëmotioneerd bent, kan je anders gaan eten, gaan tandenknarsen en/of een slechte afweer krijgen. Juist dan zou je die afspraak moeten maken en die afspraak na moeten komen.
