De impact van slaap, ademhaling en overgewicht op je mondgezondheid
Hoe vaak wens jij iemand een ‘welterusten’ of ‘lekker slapen’ toe? Deze wensen klinken liefdevol en goedbedoeld, maar voor sommige mensen is slapen allesbehalve vanzelfsprekend. Hetzelfde geldt voor ademen; het lijkt een automatisch proces waar we niet bij hoeven stil te staan. Toch zijn slapen en ademen essentieel voor ons leven. Maar wat hebben deze processen eigenlijk met onze mondgezondheid te maken? En hoe zijn ze gerelateerd aan overgewicht?
Wat gebeurt er zonder voldoende slaap?
We hebben allemaal weleens een nacht doorgehaald, maar slaapgebrek kan ernstige gevolgen hebben. Zo werkte ik als student in de discotheek. Ik begon om half 10 en ging om half 7 in de ochtend weer naar huis. Om vervolgens om 5:15 uur op te staan voor de bus en trein naar de kliniek om mijn eerste patiënt op tijd te kunnen behandelen. Dat ging toen prima maar ik kan me er nu niks meer bij voorstellen. Ik ben niet de enige die maar doorgaat en dat is helaas niet zonder gevolgen. Dit kan leiden tot depressie, psychose, hersenschade, overgewicht en zelfs hartklachten. In onze huidige 24-uurseconomie komt slaaptekort helaas maar al te vaak voor.
Een persoonlijk verhaal
Laatst bezocht een man mij met de klacht dat zijn tandvlees spontaan bloedde. Ik behandelde deze jonge ondernemer die duidelijk een acute tandvlees ontsteking onder de leden had. Alhoewel ik flink wat tandsteen onder zijn tandvlees vandaan haalde, voelde ik aan mijn water dat ik verder moest vragen. Het bleek dat hij elke ochtend RedBull nodig had om op gang te komen. Hij schaamde zich om dit te vertellen omdat hij wist dat dit slecht was voor zijn gebit. Ik moedigde hem aan verder te vertellen. Hij zei zijn tanden fort op elkaar te klemmen om alert te blijven. Hij dacht dat hij keihard moest werken om succesvol te zijn, maar hij vergat daarbij zijn eigen welzijn. Hij raakte uitgeput en verloor zelfs zijn slaap. Hij is niet de enige; velen van ons gaan maar door, denken dat ze moeten ‘knallen’, terwijl ons lichaam schreeuwt om rust. Deze jongeman heb ik verwezen naar een sociaal werker waar hij mee bekend was. Hij vond dat hij zo onderhand wel zonder moest kunnen en dat hij maar stoer moest zijn. Ik moest hem echt vertellen dat zelfs onze Koning ondersteuning nodig heeft. Niemand is Superman.
Overgewicht en slechte slaap
Slaaptekort maakt ons moe, wat leidt tot minder beweging en vaak tot meer eten en drinken. Dit zorgt voor overgewicht. Slechte ademhaling draagt ook bij aan vermoeidheid; het levert te weinig zuurstof om te verbranden. Slechte ademhaling kan slaapapneu veroorzaken, wat weer gerelateerd is aan overgewicht omdat het de ruimte in de luchtwegen beperkt. Of is het andersom? Is het juist de slaapapneu die het overgewicht veroorzaakt? En wat bespreek je dan als zorgverlener in de tandheelkunde?
Gebitsproblemen als gevolg van slaap, ademhaling en overgewicht
Zowel slechte slaap, verkeerde ademhaling als overgewicht kunnen gebitsproblemen veroorzaken of verergeren. Mondademhaling, slaapgewoonten en zelfs postuur spelen hierbij een rol. Verkeerde eetgewoonten, vooral te veel suiker, kunnen gaten in je gebit veroorzaken, vooral als je ‘s nachts met je mond open slaapt en er geen natuurlijke reiniging plaatsvindt. Bij gebitsproblemen kan er kiespijn optreden die vooral in de slaap waar te namen is. Dit kan weer leiden tot slaaptekort, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat. Een slechte mondgezondheid kan slecht voor je luchtwegen zijn doordat je continue bacteriën en soms ook voedselresten inademt.
Wat kun je als eerste stap doen?
Als je kampt met slaapapneu, kan het laten behandelen hiervan je slaapkwaliteit verbeteren. Voldoende zuurstof kan je energieker maken, waardoor je weer de kracht hebt om een gezonde levensstijl na te streven. Het aanpakken van ademhalingsproblemen kan een effectievere strategie zijn dan simpelweg te horen krijgen dat je moet afvallen. Want door slaapapneu lukt het juist niet om af te vallen. Door de slaapapneu te behandelen, ontstaan er mogelijkheden om (spontaan) af te vallen. Sommige tandartsen bieden slaaponderzoeken aan, dus aarzel niet om je slaap-, snurk-, ademhalings- of gewichtsproblemen met je tandarts te bespreken.
Samenvattend: onze slaapgewoonten, ademhaling en lichaamsgewicht hebben een aanzienlijke invloed op onze mondgezondheid en vise versa. Het is essentieel om hier aandacht aan te besteden en professioneel advies in te winnen als je problemen ervaart. Een goede nachtrust en gezonde ademhaling zijn niet alleen essentieel voor je algehele welzijn, maar ook voor een stralende glimlach. Dus, zorg goed voor jezelf, en vergeet niet, je tandarts is er om je te helpen, zelfs als het gaat om zaken die buiten de mond lijken te liggen.
