Wat voor type ben jij? Meer van ‘Ik doe alles wat je zegt.’ of meer van ‘Dat bepaal ik zelf nog wel!’ Steeds meer mensen willen zelf de regie hebben over hun leven en lijf. Niet alleen willen zij beslissen of en welke behandeling zij zullen ondergaan. Ook of zijn hun leefstijl gaan aanpassen en in welke mate.
Mondhygiënisten gaan hierover graag met je in gesprek. Zonder jouw gedragsverandering kan er haast geen resultaat bereikt worden.
Kies voor efficiënt
Zelf zet ik hier ook steeds meer een grens. Aan pappen en nathouden heb ik echt een hekel. Ik vind het niet verantwoord om maar eindeloos zorg aan te bieden met alle kosten van dien zonder dat we een meter opschieten. Plus al die mensen die ik in mijn nek voel hijgen. Die in de wachtrij staan en wel goed resultaat willen en maar niet aan de beurt komen. Hierbij hou ik wel in het achterhoofd dat gedragsverandering soms jaren in beslag neemt.
Stap voor stap
Als ik te hard van stapel loop, dan heeft het ’t tegenovergestelde effect. Dan wordt het opgevat als ‘gezeur’, ‘bemoederlijk’ en ‘zwaaien met het vingertje’. De ene patiënt kan enorme stappen in een keer nemen en bij de ander moet ik het echt in mini-hapjes voorschotelen. Het is voor mij elke weer interessant om te bekijken waar je als patiënt staat, wat je wensen zijn en wat je belemmerd of juist bemoedigd in de verandering. Ik moet daarvoor enorm goed luisteren naar wat je zegt en naar wat je juist niet zegt.
Bewust
De eerste stap is bewustwording. Veel van mijn patiënten hebben zelf niet echt een wens of doel voor ogen. Ze hebben namelijk nergens last van, denken ze. Pas na enkele prikkelende vragen en soms een keiharde confrontatie waarbij de wenkbrauwen flink omhoog schieten kan ik in deze fase komen. Een fase waarbij ik regelmatig een behoorlijke boosheid over me heen krijg. Weerstand dus. Alhoewel ik dit altijd weer moeilijk vind, weet ik dat dit juist een goed teken is. Weerstand betekent dat de raderen zijn gaan draaien in jouw hoofd. Het is aan mij om die de juiste kant uit te laten draaien.
Nieuwe kennis
Door mijn geweldige passie, mijn diepe wens, om jouw mond gezond te maken, moet ik erg op mijn tellen passen. Mijn wens hoeft niet die van jou te zijn. Veel mensen beseffen zich namelijk niet hoe belangrijk hun mond is of in de toekomst voor hen zal worden. Dat het veel met hun algemene gezondheid te maken heeft, met kosten besparen, met uiterlijk, met sociale omgang en met kwaliteit van leven. Ik moet dus steeds opzoek naar wat jij al wel weet en wat nog niet. En hoe komt die nieuwe kennis bij je aan? Wat betekent het voor je?
Prikkelende vragen
Prikkelende vragen zijn bijvoorbeeld: Hoe belangrijk is jouw gebit voor je? Hoeveel waarde hecht je aan gezondheid van je gebit? Hoe belangrijk is je uiterlijk voor je? Hoe erg zou je het vinden als er een kies of tand verloren zou gaan? Hoeveel geld wil je aan je gebit kwijt, nu en in de toekomst? En ook: Ruik je weleens uit je mond? Ben je onzeker over je geur van je adem? Heb je weleens bloed bij het poetsen? Hoe vaak poets je ongeveer? Heb je weleens last bij koude? Durf je je tanden bloot te lachen of hou je je lippen op elkaar of doe je je hand voor je mond? Hoe tevreden ben je met je gebit?
De confrontatie
Confronteren is laten zien hoe het met de mond gesteld is. Uiteraard komt het ook voor dat alles gewoon in orde is. Ook dit laat ik graag zien. Het is belangrijk om ook de positieve kanten van je mond of gebit te kennen. Daarnaast kan ik met licht, lucht, met meetinstrumenten en met plakverklikkers laten zien hoe schoon en hoe gezond je gebit is. Zonder je te veroordelen.
Zo werk ik graag met het bloedingspercentage. Dat klinkt niet heel gezellig…Hierbij tast ik met een pocketsonde de randen van het tandvlees af en voer in de computer de plekjes in waar er een beetje bloed uit het tandvlees loopt. Eigenlijk is dit een soort ontstekingsvloeistof. Bij bloeding onder de 10% kan je het tandvlees gezond noemen.
Ambivalent
Na de bewustwording komen veel mensen in de fase dat ze enerzijds willen veranderen en anderzijds niet. Niks is menselijker. Net zoals dat je wel wilt afvallen en je heus wel minder suiker of vet wilt eten, maar je toch ook wilt blijven genieten. Het is zo lekker…Het is de verleiding waar je tegenaan loopt. Hoeveel heb je er voor over om je doel te bereiken? Wat heb je ervoor nodig? Hoe zou het voelen als je toch, ondanks dat het niet makkelijk is, doet wat je zou moeten doen? Niemand staat te springen om die rager of tandenstoker elke dag maar weer te hanteren. Zeker niet in het begin waarbij alles nog wat gezwollen is en gauw bloedt. Maar na het zuur komt het zoet…
Wees trots!
Als je je echt voorneemt om er toch voor te gaan, wees dan trots op elke kleine stap die je hebt gezet. Heb je niet elke dag geragerd of gestokerd, maar heb je het wel trouw elke week gedaan? Top! Een stap in de goede richting. Zou je dit ook twee keer in de week kunnen? Waarom niet? En vooral: waarom wel? Hobbels om je gedrag te veranderen zullen er altijd zijn. Het zijn uitdagingen waarop we samen vast een oplossing voor kunnen vinden. Meestal zijn het hele simpele oplossingen, maar kom er maar eens op. Ik laat je er graag zelf over nadenken. Alles wat je zelf bedenkt, ben je namelijk geneigd om echt te doen. Dus ik stel je alleen maar vragen om je op weg te helpen.
Niet alleen poetsen…
Niet alleen je poetsgedrag doet er toe. Veel aandoeningen in de mond hebben namelijk niet alleen maar met poetsen te maken. Ook andere dingen die met leefstijl te maken hebben, doen er toe. Bijvoorbeeld eet- en drinkgedrag en roken. Bij eet- en drinkgedrag gaat het niet puur om de calorieën of om de suiker. Ook de manier waarop je voeding tot je neemt, kan van grote invloed zijn. Ander dingen waar je misschien niet snel aan zou denken zijn para-functies zoals nagelbijten of op pennen knauwen.
Mindset
Heb je eenmaal je goede gedrag helemaal onder de knie dan komt na een poosje vrijwel bij iedereen de bekende terugval. Mensen die gestopt zijn met roken beginnen weer met roken. Mensen zijn dan soms kwaad op zichzelf of zeggen ‘zie je wel…ik kan het niet.’ De mondhygiënist kan je hierbij ook opvangen. Herinnert je eraan dat het je een poos wel is gelukt, dat je nu weet waar je valkuil ligt en je helpt na te denken hoe je de volgende keer deze valkuil herkent en er soepel overheen springt.
En als je nu echt niet wil
Prima. Als dat je keuze is, dan is dat goed. Ik ga er wel pas akkoord mee als je van A tot Z geïnformeerd bent zodat je echt achter je eigen keuze kan staan.
En als je alles ok vindt
Oe…dan word ik toch voorzichtig. Als iemand te snel ‘ja’ knikt dan kan het ook betekenen dat je me niet hebt begrepen. Of dat je sociaal wenselijke antwoorden geeft. Dus als je me zegt wat ik zou doen als ik jou was, antwoord ik steevast: “Ik heb geen idee. Ik zit niet in jouw situatie. Ik heb niet jouw portemonnee. Ik kan je alleen maar vertellen wat ik verstandig vind voor je gezondheid. Advies geven dus. Het staat je vrij om dit wel of niet op te volgen. Je mag eerlijk tegen me zijn.” Het is niet de bedoeling om je van de regen in de drup te helpen. Het is ook mijn taak om verantwoorde zorg te leveren. Dat betekent ook dat ik niet over je grenzen heen moet gaan. Dat kan ik alleen doen als je zelf je grenzen aangeeft. Soms komen we er dan achter dat je een overtuiging hebt die niet klopt. Dan hebben we het daar weer over. En dan zijn we eigenlijk weer bij stap 1…
